Geografia

Góry Izerskie

Wysoczyzna Kopacza

Kotlina Turoszowska

Wyniosłość Działoszyna

Dolina Miedzianki

Turystyka

Historia

Powódź 2010

Długość potoku w granicach Polski to ok. 10,5 km. Pierwszy odcinek, ok. 12-kilometrowy, woda pokonuje pod nazwą Oleška. Począwszy od źródła na zachodnich stokach góry Stržový vrch w Jizerskich horach (Rep. Czeska) na wysokości 587 m n.p.m., jest potokiem górskim.

Przyjmuje kilkanaście dopływów, głównie lewobrzeżnych, spływających ze stromych północnych stoków Kančí Vrchu i Špicaka. Jeden z nich jest znacznie dłuższy niż ten opisany przez Czechów jako Oleška, więc być może on właśnie winien być uznany za główny nurt potoku.

Po kilku kilometrach Oleška wpływając do Detřihova, płynie już wyregulowanym korytem z przerzuconymi licznymi mostami i kładkami. Na całym, niedługim biegu, przecina ją kilkadziesiąt przepraw.

Potok granicę państwową między Czechami a Polską, przekracza we wsi Markocice (adm. Bogatynia). Płynie dość wąską doliną o stromych zboczach, mijając wzgórza tufowe zbudowane z bazaltów i innych skał krystalicznych. W granicach miasta, gdzie prowadzona od kilku stuleci działalność człowieka zniekształciła naturalną rzeźbę terenu, całkowicie zabudowana dolina jest słabo zauważalna. W końcowym biegu jej sztucznie utworzone koryto wzdłuż drogi do Zgorzelca, w ogóle nie biegnie pierwotną doliną. Została bowiem zniszczona przez wyrobisko kopalni. Miedzianka uchodzi do Nysy Łużyckiej za północnym krańcem osiedla Bogatyni, które do 1945 r. było górniczą kolonią Hirschfelde.

Na całym miejskim odcinku koryto w latach 20. XX wieku pogłębiono, a brzegi obudowano kamiennymi murami. Dzięki temu niemal całkowicie zapobieżono mniejszym wylewom, dawniej dość często nękającym wieś Reichenau.

Dolina Miedzianki/Oleški była najdogodniejszym terenem osadnictwa, a nurt potoku, choć nie miał żadnego znaczenia transportowego, stał się naturalną osią wsi: Kristiánova, Detřihova i Heřmanic w Czechach oraz Markocic, Bogatyni i Turoszowa na Górnych Łużycach.

W nocy z 6 na 7 sierpnia 2010 r. rzeczka gwałtownie wezbrała. Po trwających kilkanaście godzin obfitych opadach w całym dorzeczu ogromne ilości wody rano 7 sierpnia runęły w dół doliny. Zabierały ze sobą wszystko co napotkały: drzewa, głazy, obwałowanie brzegów, mosty, domy, samochody i wszelką infrastrukturę. Zniszczeniu uległo w sumie kilkadziesiąt budynków, a kilkaset zostało zalanych. Straty wyrządzone przez wielką wodę były ogromne.

Nie była to jednak pierwsza tak wielka powódź w okolicy. Miedzianka wylewała w ciągu ostatnich kilkuset lat wielokrotnie. Wielkie powodzie zdarzają się w dorzeczu Nysy co ok. 100 lat. Mniejsze co kilkanaście. Ostatnia duża powódź z 26 sierpnia 1926 r. nie wyrządziła tak wielkich szkód jak dwie poprzednie. Katastrofalna woda zniszczyła osady w dolinie Miedzianki 26 maja 1916 r. lecz jeszcze większy kataklizm miała miejsce podczas wielkiej powodzi z 30 lipca 1897 r., kiedy to Góry Izerskie i ich Pogórze po obu stronach granicy niemiecko-czeskiej zostało okrutnie doświadczone przez żywioł.

O tym, że Miedzianka to niebezpieczna rzeczka, niedoceniana przez dzisiejszych mieszkańców Bogatyni, nie znających jej historii, świadczyć może pierwotna nazwa. W czasach słowiańskich, kiedy żyli tu jeszcze Serbołużyczanie rzeka nosiła nazwę Kipera, co tłumaczy się jako bystra.
Niestety Komisja Ustalania Nazw Miejscowości nadająca nazwy miejscowe po 1945 r., błędnie przetłumaczyła zniemczoną nazwę Kipper na Miedziankę. Miedź bowiem po niemiecku to Kupfer. Ignorując przy okazji fakt, że rzeczka tak nazywana była dopiero od wideł ze Schladebach, z którym spotykała się za północnymi rogatkami Bogatyni. W granicach Reichenau potok mianowany był jako Erlichtbach, obocznie Erlbach. Erlen po niemiecku znaczy olcha. Dawniej brzegi potoku bujnie porastały lubiące wilgoć drzewa i krzewy z rodzaju olsza. KUNM lekceważąc historię Górnych Łużyc i język niemiecki, ładną słowiańską nazwę zamieniła na nazewniczy potworek. Może przy okazji odbudowy rzeki po wielkiej powodzi z 7 sierpnia 2010 r. warto powrócić do starosłowiańskiej Kipery, albo w zgodzie z czeskim hydronimem - Olchówka?

Zobacz także

• Drogi i mosty
• Rodzina Preibischów

Sam zobacz

Warto wiedzieć